De geschiedenis van de Noord-Zuid:
van strijd naar samenwerking
Meer dan veertig jaar knelpunt en strijdpunt
Meer dan veertig jaar. Zo lang duurt de zoektocht naar een oplossing voor de Limburgse Noord-Zuidverbinding al. In die periode werden al enkele kleinere ingrepen uitgevoerd, maar van een structurele oplossing is nog geen sprake. Nochtans passeerden verschillende mogelijkheden de revue: een omleidingsweg langs het oosten, een omleidingsweg langs het westen, een tunnel, ... Telkens waren er bezwaren en uiteenlopende meningen die voorwerp werden van discussies tot in de rechtbank. De Noord-Zuid beroerde de (lokale) politiek, zette voor- en tegenstanders van de omleidingsweg of de tunnel tegen elkaar op en zorgde vooral voor een patstelling. Als er al een positief punt is aan de meer dan veertig jaar stilstand, dan is het wel het voortschrijdende inzicht dat de Noord-Zuid over veel meer dan mobiliteit alleen gaat en dat we zonder dialoog nooit verder zullen geraken.
RUIMTE VOOR DIALOOG DANKZIJ HET DECREET ‘COMPLEXE PROJECTEN’
Op 16 maart 2018 beslist de Vlaamse overheid om de Noord-Zuidverbinding uit te voeren onder het decreet ‘Complexe projecten’ en een integraal onderzoekstraject te starten dat moet leiden naar een duurzame oplossing. Dialoog, participatie en multidisciplinair werken moeten de meer dan veertig jaar stilstand doorbreken.
Daarbovenop krijgt het complex project Noord-Zuid Limburg een duidelijke projectleiding en projectstructuur. Waar het dossier in het verleden achtereenvolgens verschillende overheidsafdelingen moest passeren, ligt het project nu bij De Werkvennootschap. Deze organisatie zet haar schouders onder de grote en complexe mobiliteitsprojecten in Vlaanderen. Samen met het Departement Omgeving zal De Werkvennootschap het project coördineren en realiseren. Ze vormen het dagelijkse bestuur van Noord-Zuid Limburg samen met een multidisciplinair team van verschillende experts.
Lees meer over deze nieuwe aanpak in de brochure ‘Samen geraken we verder’.
ENKELE belangrijke momenten VAN de voorbije jaren
Sinds 2018 is het credo samen geraken we verder luid te horen in werksessies, op infomomenten en bij onderzoeken. De missie en ambities van het project kwamen cocreatief tot stand, net als de verschillende alternatieven voor het tracé van de Noord-Zuid. Hieronder vatten we de onderzoeksfase van de voorbije twee jaar samen met de belangrijkste momenten.
Juni 2019 - overeenstemming over één missie en negen ambities
Op donderdag 27 juni 2019 werd de ambitienota voorgesteld. Deze nota is het resultaat van onderzoek, gesprekken en werksessies met een uitgebreide groep van belanghebbenden. Eén missie en negen ambities gaan over meer dan de wegverbinding alleen. Ook voor thema’s als wonen en werken, landschap en recreatie, en duurzame mobiliteit worden ambities geformuleerd. Ze dienen als kompas en toetsingskader.
Raadpleeg hier de volledige ambitienota.
““Deze ambities zijn samen geformuleerd, verfijnd en aangevuld. Het is essentieel dat iedereen zich kan vinden in die missie en negen ambities. Om samen verder te geraken, moeten we goed weten waarheen. En net dat staat in deze ambitienota.””
September 2019 - puzzelen met bouwstenen op het Festival van de Grote Baan en tijdens de cocreatieweek
Op zondag 22 september 2019 werd de Grote Baan, ter hoogte van Houthalen, autovrij gemaakt. Tijdens een grootschalige cocreatieweek, met een historisch Festival van de Grote Baan, puzzelde studiebureau Studio NZL met de belanghebbenden aan een duurzame en geïntegreerde oplossing voor de Noord-Zuid. Inwoners konden meedenken tijdens het Noord-Zuidcafé en via de begeleide fietstochten. Tijdens de infomarkt van donderdag 26 september 2019 werden de resultaten voorgesteld.
Bekijk de uitlegvideo om meer te weten te komen over de bouwstenen die werden gebruikt om de inwoners te laten meedenken.
Maart 2020 - reizende infomarkt over de zeven alternatieven
Zeven alternatieven werden voorgesteld tijdens een infomarkt in Houthalen-Helchteren op dinsdag 3 maart 2020. Ze waren het resultaat van het cocreatieproces dat studiebureau Studio NZL voerde met diverse belanghebbenden. De dagen nadien reisde de infomarkt verder naar Hasselt, Hechtel-Eksel, Pelt en Zonhoven. Meer dan 600 bezoekers kwamen langs. Na de reizende infomarkt volgde een publieke raadpleging en de start van het geïntegreerd onderzoek.
De infopanelen die werden tentoongesteld tijdens de reizende infomarkt kan je hier raadplegen.
““Er is goed doorgewerkt. Na een aantal vooronderzoeken, twee intensieve cocreatieweken, diverse werksessies en verschillende overlegmomenten met een grote groep belanghebbenden lagen er eind september vier toekomstbeelden op tafel. Die toekomstbeelden hebben we nu verfijnd tot zeven alternatieven die we in detail willen onderzoeken op hun effecten. Tegelijk blijven we voortdurend in gesprek.””
September 2020 - drie alternatieven blijven over
In september 2020 bleven drie van de zeven alternatieven over. Vier alternatieven werden niet weerhouden omdat hun probleemoplossend vermogen te klein was of de impact op de omgeving te groot. Over de onderzoeken en de selectie van de alternatieven werden een infomarkt en een vragensessie georganiseerd. Door de coronapandemie gingen ze digitaal door. Op verzoek werden ook enkele bijkomende digitale sessies georganiseerd. Er kwam ook een nieuwe publieke raadpleging in november.
(Her)bekijk, naast de virtuele infomarkt, ook zeker de live vraag- en antwoordsessie waarin we veelgestelde vragen beantwoordden.
December 2020 - twee combinatiealternatieven
Eind 2020 kwamen nog twee combinaties van de overgebleven doortochtalternatieven in beeld. Ze zijn voortgekomen uit de publieke raadpleging van november, het advies van de gemeente Houthalen-Helchteren, het technisch en ontwerpend onderzoek en milieuoverwegingen. De drie overblijvende alternatieven en de twee combinatiealternatieven zullen allemaal gelijkwaardig onderzocht worden.
Oktober 2021 - één voorkeursalternatief bekendgemaakt
Op vrijdag 8 oktober 2021 brachten Vlaams minister voor Mobiliteit en Openbare werken Lydia Peeters en Vlaams minister voor Omgeving Zuhal Demir het nieuws naar buiten: na veel onderzoek en dialoog is er een voorkeursalternatief voor de Noord-Zuid. Het alternatief met twee tunnels onder de dorpskernen van Houthalen en Helchteren kwam als beste oplossing naar voren. Voor het openbaar vervoer werd een trambus gekozen met een eigen bedding langs het tracé van de N74 van Hasselt tot Noord-Limburg.
Na de mededeling van de Vlaamse Regering werd het voorkeursalternatief voorgelegd aan de adviesinstanties. Van december 2021 tot februari 2022 kon iedereen reageren tijdens een openbaar onderzoek. Over het voorkeursalternatief werd een toelichting en een vragensessie georganiseerd. Door de coronapandemie gingen ze digitaal door.
(Her)bekijk, naast de digitale toelichting, ook zeker de vraag- en antwoordsessie waarin we veelgestelde vragen beantwoordden
April 2022 - Vlaamse Regering stelt definitief voorkeursbesluit vast
Op vrijdag 22 april 2022 heeft de Vlaamse Regering het voorkeursbesluit voor het complex project Noord-Zuid Limburg definitief vastgesteld. De 54 reacties die werden ingestuurd tijdens het openbaar onderzoek zijn grondig geanalyseerd en uitvoerig beantwoord in de antwoordennota. Op basis van die antwoordennota maakte de Vlaamse Regering de definitieve beslissing.
Het resultaat is dus gekend: er komen twee tunnels onder de Grote Baan in Houthalen-Helchteren voor het doorgaande verkeer. Voor het hoogwaardig openbaar vervoer wordt een trambus voorzien van Noord-Limburg tot Hasselt. Deze oplossing is ontstaan uit uitgebreid en geïntegreerd onderzoek en een intense dialoog met een grote groep belanghebbenden.
Mei 2024 - Vlaamse Regering beslist over financiering en Ontwerp Projectbesluit – Fase 1
Op vrijdag 17 mei 2024 heeft de Vlaamse Regering beslist dat de financiering van het complex project Noord-Zuid Limburg zal verlopen via een Publiek-Private Samenwerking en een DBFM-contract. Dat betekent dat de overheid het ontwerp (Design), de bouw (Build), de financiering (Finance) en het onderhoud (Maintain) van de infrastructuur toekent aan één private partner. Er wordt ongeveer 1,4 miljard euro uitgetrokken voor drie grote projectonderdelen: het Projectbesluit NZL – Fase 1, de Lokale Lus en het Projectbesluit NZL – Fase 2.
Een week later, op vrijdag 24 mei 2024, heeft de Vlaamse Regering ook het Ontwerp Projectbesluit – Fase 1 vastgesteld. Dat omvat onder andere de detailplannen voor de aanleg van de twee tunnels, de aansluitingen met lokale wegen en met de autosnelweg E314, en de bouw van verschillende fietsbruggen. Ook alle natuurmaatregelen en -compensaties zijn in dit document vastgelegd, zoals een ecoduct in Houthalen-Helchteren en meerdere ecopassages in de valleigebieden om de versnippering van de natuur tegen te gaan. Zo is nu echt de laatste rechte lijn ingezet richting de start van de werken.
Wat brengt de toekomst?
Het openbaar onderzoek over het Ontwerp Projectbesluit – Fase 1 is intussen afgelopen. Nu verwerkt het projectteam alle reacties uit dit openbaar onderzoek in een antwoordennota en daarna kan de Vlaamse Regering een definitieve beslissing nemen. Die beslissing luidt de start van de uitvoeringsfase in. We gaan dan op zoek naar een geschikte aannemer, bereiden de werf voor en werken een doordacht Minder-Hinderplan uit. De werken aan de tunnels starten ten vroegste in het najaar van 2026.
Tegelijk werken we verder aan de definitieve plannen voor de andere onderdelen van het project: de herinrichting van de publieke ruimte boven op de tunnels (Fase 2), de trambusverbinding tussen Hasselt en Zonhoven (Fase 3) en de trambusverbinding in Noord-Limburg (Fase 4).
De concrete volgende stappen vind je terug op de pagina Procedure en timing.